ทองพันชั่ง (Rhinacanthus nasutus) เป็นสมุนไพรพื้นบ้านที่มีชื่อเสียงและถูกใช้ในแพทย์แผนไทยมานานหลายร้อยปี เนื่องจากมีสรรพคุณในการรักษาโรคหลากหลายชนิด คนไทยมักใช้ใบ ราก ลำต้น
และทั้งต้นของทองพันชั่งในการรักษาอาการที่เกี่ยวข้องกับผิวหนังและโรคภายใน รู้จักกันในชื่อ “หญ้าลิ้นงู” หรือ “อีเหนียว” พืชชนิดนี้ยังมีสารสำคัญที่ออกฤทธิ์ต่อต้านการอักเสบและต้านมะเร็งที่เป็นประโยชน์
ทองพันชั่งมีสรรพคุณที่หลากหลาย และถูกนำมาใช้ในทางการแพทย์แผนไทยหลายรูปแบบ ดังนี้:
- รักษาโรคผิวหนัง: ใบของทองพันชั่งมีสารที่ช่วยในการรักษาโรคผิวหนังหลายประเภท เช่น กลาก เกลื้อน และสะเก็ดเงิน สรรพคุณในการต้านเชื้อราทำให้สามารถยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อราบนผิวหนังได้ดี
- ต้านการอักเสบ: สารสำคัญในทองพันชั่งช่วยลดการอักเสบในร่างกาย จึงถูกใช้ในการรักษาอาการอักเสบภายในต่าง ๆ เช่น อาการปวดข้อและอักเสบในระบบทางเดินหายใจ
- ต้านมะเร็ง: มีงานวิจัยบางชิ้นที่ชี้ให้เห็นว่าสารออกฤทธิ์ในทองพันชั่งสามารถช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดมะเร็งได้ เนื่องจากมีสารต้านอนุมูลอิสระและสารที่ยับยั้งการเติบโตของเซลล์มะเร็ง
- รักษาระบบทางเดินหายใจ: สมุนไพรนี้ถูกนำมาใช้ในการบรรเทาอาการไอและรักษาอาการทางระบบหายใจ เช่น หอบหืด และหลอดลมอักเสบ
- ขับพยาธิและดีท็อกซ์: ทองพันชั่งยังมีฤทธิ์ขับพยาธิ ทำให้ใช้ในการรักษาอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ หรืออาการทางระบบทางเดินอาหารอื่น ๆ
- ลดระดับน้ำตาลในเลือด: ทองพันชั่งช่วยในการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด เหมาะสำหรับผู้ป่วยโรคเบาหวานที่ต้องการใช้สมุนไพรเป็นทางเลือกเสริม
ทองพันชั่งสามารถนำมาใช้ได้หลายรูปแบบ ขึ้นอยู่กับอาการและความต้องการของผู้ใช้ ดังนี้:
- ใช้ภายนอก: สำหรับการรักษาโรคผิวหนัง เช่น กลากหรือเกลื้อน ให้ใช้ใบหรือรากของทองพันชั่งนำมาบดละเอียดแล้วพอกลงบนบริเวณที่เป็น หรือคั้นเอาน้ำจากใบสด ๆ แล้วทาลงบนผิวหนังที่มีอาการ ควรทำอย่างต่อเนื่องจนกว่าอาการจะดีขึ้น
- ใช้ภายใน: การต้มทองพันชั่งกับน้ำแล้วดื่ม สามารถช่วยลดอาการอักเสบภายใน บรรเทาอาการไอและช่วยในการขับพยาธิ โดยทั่วไปจะใช้ใบและรากในปริมาณที่เหมาะสม เมื่อต้มกับน้ำจนเดือด จากนั้นจึงดื่มน้ำต้มวันละ 1-2 ครั้ง
- แคปซูลสมุนไพร: สำหรับผู้ที่ไม่สะดวกในการเตรียมสมุนไพรสด ทองพันชั่งในรูปแบบแคปซูลที่มีขายตามร้านสมุนไพรต่าง ๆ ก็เป็นอีกทางเลือกหนึ่งที่นิยม เพื่อความสะดวกในการรับประทาน
แม้ว่าทองพันชั่งจะมีสรรพคุณที่หลากหลาย แต่ก็ไม่ควรใช้เกินขนาดหรือใช้ติดต่อกันเป็นเวลานาน โดยเฉพาะในผู้ที่มีโรคประจำตัวหรือกำลังตั้งครรภ์ ควรปรึกษาแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญด้านสมุนไพรก่อนการใช้ เพื่อป้องกันอาการแพ้หรือผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้น
ทองพันชั่งเป็นสมุนไพรที่มีสรรพคุณครอบคลุมและมีประโยชน์ต่อการรักษาหลายระบบในร่างกาย จึงเป็นที่นิยมในการใช้เพื่อรักษาโรคผิวหนัง อักเสบ และช่วยบรรเทาอาการทางเดินหายใจ
อย่างไรก็ตาม เครื่องช่วยฟัง ดิจิตอล การใช้งานควรระมัดระวังและควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญเพื่อให้ได้ประโยชน์สูงสุดจากสมุนไพรนี้